Βιβλιομυρικάσματα. Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες.

Διαβάζοντας τελευταία δύο από τα βιβλία του Pedro Juan Gutiérrez, του 'ανελέητου χρονικογράφου', όπως τον χαρακτηρίζουν, μέσα από τη ζωντανή και ωμή περιγραφή στιγμών από τη ζωή του στην αντιφατική και ερωτική Κούβα αλλά και στην παγερή Σουηδία, ξεχώρισα κάποια κομμάτια που μπορούν να σταθούν και μόνα τους. Καλή ανάγνωση!

Αποσπάσματα από το βιβλίο 'Η βρώμικη τριλογία της Αβάνας'

του Pedro Juan Gutiérrez . Εκδόσεις Μεταίχμιο.

• Ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει πολλά μικρά λάθη. Χωρίς να έχει σημασία. Αλλά αν τα λάθη είναι μεγάλα και επηρεάζουν τη ζωή του, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να μην πάρει το θέμα στα σοβαρά. Μόνο έτσι αποφεύγει τα βάσανα. Τα παρατεταμένα βάσανα μπορούν να αποβούν θανατηφόρα.
• Το σεξ δεν είναι για ανθρώπους με αναστολές.
• Αν έχεις δικές σου ιδέες -ακόμα κι αν αυτές είναι λίγες-, πρέπει να καταλάβεις ότι θα συναντάς πάντα κατεβασμένα μούτρα, ανθρώπους που θα σου πάνε κόντρα, να σε μειώσουν, να 'σε κάνουν να καταλάβεις' ότι δεν έχεις τίποτα να πεις ή ότι πρέπει να αποφεύγεις εκείνο τον τύπο επειδή είναι τρελός ή πούστης ή σκουλίκι.
• Πρέπει να ζηλεύει κανείς μόνο ό,τι αξίζει πραγματικά τον κόπο. 'Ο,τι είναι πραγματικά σημαντικό. Δεν πρέπει να ξοδεύεται ζηλεύοντας τα πάντα.
• Να επιθυμείς κάτι. Όταν επιθυμείς κάτι έντονα, είσαι ήδη στον σωστό δρόμο. Είναι σαν εκείνο τον τοξότη ζεν που ρίχνει το βέλος χωρίς να λαμβάνει υπόψη το στόχο. Κι επιμένει με τον τρόπο αυτό για πολλά χρόνια μέχρι να καταφέρει να πετύχει διάνα, με αυτή τη μέθοδο που ανατρέπει τη λογική.

• Η αναζήτηση της ισορροπίας μου έχανε πάντα την ισορροπία της. Το μόνο που ζητούσα ήταν η εσωτερική γαλήνη. ... Το σημαντικό είναι να μη βαριέσαι. 
• Νομίζω πως όλα αυτά τα χρόνια ήμουν πολύ συμπονετικός με τον εαυτό μου και με απέφευγα. Αυτό ήταν το χειρότερo: απέφευγα να είμαι με τον ίδιο μου τον εαυτό. Να μου κάνω παρέα. Να μιλάω λίγο μ'εμένα τον ίδιο. Και ίσως εκείνη η επίμονη αναζήτηση της εσωτερικής γαλήνης να μου έκανε μεγάλη ζημιά. Δεν ξέρω ποιος στο καλό μου έβαλε αυτή την ιδέα στο κεφάλι. Για να ζήσεις με εσωτερική γαλήνη πρέπει να είσαι ηλίθιος. Ή όχι;
• Εγώ δεν ήθελα να αγαπήσω ξανά. Αρκετά είχα τραβήξει με την αγάπη. Η αγάπη συνεπάγεται υπακοή και υποχωρήσεις. Εγώ δεν μπορούσα να συνεχίσω να είμαι υπάκουος ούτε να υποχωρώ για τίποτα και για κανέναν.
• Καθένας από μας, από τη φύση του, είναι άστοχος και ασύνετος, μόνο που καταπιεζόμαστε για να επιστρέψουμε στο μαντρί, σαν καλά πρόβατα, και φοράμε χαλινάρια και φίμωτρα.
• Δεν υπάρχει λόγος να παριστάνεις ποτέ ότι είσαι εύστοχος και συνετός και να ζεις μια ζωή γραμμική, με απόλυτη ακρίβεια. Η ζωή είναι πολύ περιπετειώδης.
• ...δεν ήξερα πώς να ξεφορτωθώ τη νοσταλγία για να ζήσω ήρεμα. ... είναι αδύνατον να ξεφορτωθώ τη νοσταλγία, γιατί είναι αδύνατον να ξεφορτωθεί κανείς τη μνήμη. Είναι αδύνατον να ξεφορτωθείς ό,τι έχεις αγαπήσει.
• Και αυτό είναι εκείνο που αναζητούμε όλοι καθημερινά: Να μη σπαταλήσουμε τη ζωή μας μονάχοι, να συναντήσουμε κάποιον, να δοθούμε λίγο, να αποφύγουμε τη ρουτίνα, να απολαύσουμε το κομμάτι της γιορτής που μας αναλογεί.

λίγη μουσική όσο συνεχίζεις το διάβασμα? 

Orlando Contreras, διάσημος κουβανός τραγουδιστής

που ακούει και ο Pedro Juan κάποια στιγμή στο 2ο βιβλίο.

• Τα ανθρώπινα όντα πρέπει να εξαλείψουμε τα όνειρα, να πατήσουμε τα πόδια μας στη γη και να πούμε: "Γαμώτη μου, τώρα μάλιστα! Έχω ρίξει άγκυρες. Ας πλακώσουν τα μπουρίνια". Μόνο έτσι μπορείς να φτάσεις στο τέλος με ελάχιστες βλάβες και χωρίς να μπάσεις πολλά νερά ή έστω με λίγα βρομόνερα στη σεντίνα.
• Άμα φας πολλές κλοτσιές στον πισινό και στ'αχαμνά, τελικά μαθαίνεις να είσαι λίγο σκληρός και να επιτίθεσαι κατά μέτωπο και να αγωνίζεσαι για το καθετί. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Yπάρχει άλλος τρόπος να ζει κανείς;
• Αν δεν έχεις όλες τις πληροφορίες δεν μπορείς να σκεφτείς ούτε να αποφασίσεις ούτε να έχεις άποψη. Μετατρέπεσαι σε ηλίθιο, ικανό να πιστέψει σε οτιδήποτε.
• Γράφω για να κεντρίσω λιγάκι και να αναγκάσω κι άλλους να μυρίσουν τα σκατά. Πρέπει να κατεβάζουμε το μουσούδι μας στο έδαφος και να μυρίζουμε τα σκατά. Έτσι τρομοκρατώ τους δειλούς και ενοχλώ εκείνους που αρέσκονται να φιμώνουν όσους μπορούμε και μιλάμε.
• "Η πολιτική είναι η τέχνη του καλώς εξαπατείν".
• Καμιά φορά, σχεδόν πάντα, είναι καλό να αφήνεσαι να σε παρασύρει η διαίσθηση σου, να μη σκέφτεσαι. Η πολλή σκέψη καταστρέφει πολλά πράγματα στη ζωή.
• Το καλύτερο που έχω να κάνω είναι να μην ανησυχώ.
• Το να αυνανίζεσαι μόνος σου είναι σαν να χορεύεις μόνος σου: Στην αρχή είσαι χαρούμενος και πιάνει το κόλπο και μετά συνειδητοποιείς ότι είσαι βλάκας. 

• Μου αρέσει να περπατάω αργά, αλλά δεν μπορώ. Περπατώ πάντα βιαστικά. Και είναι παράλογο. Αφού δεν έχω ιδέα που πάω, γιατί βιάζομαι; Προφανώς γι'αυτόν ακριβώς το λόγο: Είμαι τόσο τρομοκρατημένος που τρέχω ασταμάτητα. Φοβάμαι να σταματήσω μια στιγμή και να ανακαλύψω ότι δεν ξέρω πού στον πούτσο βρίσκομαι.
• Λίγοι μόνο επιβιώνουν: Τα πολύ αστέρια και οι πολύ "κότες".
• Συμβαίνει συχνά. Όταν έχεις υπερβολικά πολύ κόσμο γύρω σου, μπερδεύεσαι. Κι αρχίζεις να γίνεσαι μπαλάκι ανάμεσα σε αυτό που πρέπει και σ'αυτό που γίνεται και σ'αυτό που θέλεις. Κι ανάμεσα σ'αυτό που δεν πρέπει, αυτό που δεν γίνεται κι αυτό που δεν θέλεις.
• Γι'αυτό χανόμαστε. Επειδή είμαστε υπερβολικά βιαστικοί κι έχει πολύ θόρυβο τριγύρω. Ο θόρυβος τρυπώνει μέσα μας και ενεργούμε ψυχαναγκαστικά, χωρίς να συλλογιζόμαστε.
• Μερικές φορές είναι κακό να ξέρεις πολλά. Μακάριοι οι αδαείς.
• Η ζωή μου σκορπίζεται διαρκώς. Σαν ποτάμι που βγαίνει από την κοίτη και ξεχειλίζει στη γη. Τότε πρέπει να παρατήσω πολλά πράγματα και να σκεφτώ τι είναι χρήσιμο και καλό. Μόνο έτσι μπορώ να ελέγξω το νερό και να το επαναφέρω στην κοίτη του. Σαν το εκκρεμές. Πάντοτε έτσι ήταν. Έχω πια συνηθίσει να ζω με αυτές τις πλημμύρες που παρασέρνουν τα πάντα κι ύστερα έρχεται η ηρεμία, η αυτοκυριαρχία, η μοναξιά, η σιωπή. Είναι ένα μεγάλο μάθημα. Ατελείωτο. Υποψιάζομαι ότι δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ.
• Μου αρέσουν οι άνθρωποι που είναι έτσι. Δυνατοί. Οι δειλοί και οι τεμπέληδες μια ζωή γκρινιάζουν και κλαίνε. Οι αδύναμοι πιστεύουν ότι σήμερα τελειώνουν όλα. Στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο: Σήμερα είναι που ξεκινάνε όλα.
• Με φοβίζει το γεγονός ότι ξέρουμε ότι είμαστε τέρατα και μισούμε όποιον το λέει δυνατά.
• Και πρέπει να φυλάγεσαι από τους φαφλατάδες. Άνθρωποι χωρίς χαρακτήρα, που θα σε πουλήσουν με την πρώτη ευκαιρία. Εγώ δεν μιλάω. Το βουλώνω κι έχω το κεφάλι μου ήσυχο. 
• Το να αποχαυνώνεται το μυαλό είναι καλό για να μη σκέφτεσαι. Μερικές φορές σκέφτομαι υπερβολικά και απογοητεύομαι.
• ... το καλύτερο είναι να μη σκέφτεσαι πολύ και να διασκεδάζεις.
• "Άκου να σου πω, η ζωή δεν θέλει πολλή σκέψη, γιατί θα λιώσεις το κεφάλι σου. Πάρ'τη χαλαρά".

•  Μέσα στο χάος ο κόσμος γελά, επιβιωνει, προσπαθεί να περάσει όσο καλύτερα μπορεί και οξύνει τις αισθήσεις και την όσφρησή του, όπως κάνουν τα πιο αδύναμα και μικροσκοπικά ζώα, που μαθαίνουν να κάνουν οικονομία στις δυνάμεις τους και αναπτύσσουν διάφορες ικανότητες, επειδή ξέρουν ότι ποτέ δεν θα γίνουν μεγάλα, δυνατά και κυρίαρχα. Εφόσον γεννήθηκαν στα ερείπια, το θέμα είναι να μην εγκαταλείψουν ποτέ τον αγώνα ή να μην επιτρέψουν ποτέ να τους χτυπήσουν τόσο ώστε στο τέλος να αναγκαστούν να πετάξουν την πετσέτα και να σηκώσουν τα χέρια ψηλά. Όλα είναι δυνατά, όλα ισχύουν, εκτός από την ήττα.
• Λένε ότι ο Θεός ποτέ δεν σου στέλνει τίποτα που να μην μπορείς να αντέξεις.
• "Στη ζωή δύο είναι οι κανόνες που πρέπει να ισχύουν. Ο πρώτος είναι ότι κάθε ανθρώπινο ον έχει δικαίωμα να κάνει ό,τι του αρέσει. Και ο δεύτερος ότι κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να υπακούει στον πρώτο κανόνα".
• "Ζεις μέρα με τη μέρα. Το χθες πέρασε και το αύριο δεν ήρθε ακόμα".

Αποσπάσματα από το βιβλίο 'Ο έρωτας νοστάλγησε την Κούβα'

του Pedro Juan Gutiérrez . Εκδόσεις Μεταίχμιο.

• Η μοναξιά είναι αναπόφευκτη. Και βοηθάει. Συγκεντρώνομαι περισσότερο. Είμαι πιο ο εαυτός μου όταν συζούμε, κολλητά, η μοναξιά κι εγώ. Λατρεύουμε ο ένας τον άλλο. Δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς τη μοναξιά.
• Ίσως και να μ' έχουν κουράσει αυτά τα παιχνίδια. Νεαρός ήμουν αυτό που λέμε σαβουρογάμης, ξεκοκάλιζα οποιοδήποτε ψοφίμι. Και μάλιστα με όρεξη. Ακόμα κι αν μύριζε σαπίλα, για μένα είχε τη γεύση της πιο λαχταριστής λιχουδιάς. Με τα χρόνια γίνεται κανείς πιο επιλεκτικός και μετατρέπεται σε γευσιγνώστη. 
• "Έτσι είναι. Οι πρώτοι που δεν ξέρουν τι κάνουν ούτε προς τα πού πηγαίνουν είναι οι πολιτικοί αρχηγοί. Γενικά δεν μπορούν να διατηρήσουν μια σταθερή πορεία για περισσότερο από ένα χρόνο. Ύστερα από αυτό το διάστημα είναι πια ναυαγοί και τους σπρώχνει το ρεύμα. Άρα, τι είναι πολιτική; Ένα πλοίο που βολοδέρνει μεσα στην καταιγίδα. Χορεύουμε;"

• "Τότε τι ενδιαφέρει τον κόσμο;" "Τα λεφτά, Ανιέτα, τα λεφτά. Αυτό είναι το μόνο που ενδιαφέρει. Ο κόσμος ξεχνάει τα πάντα και καταντάει ηλίθιος για τα λεφτά. Φοβούνται και νομίζουν ότι τα λεφτά είναι το γιατρικό. Τους κάνουν να φοβούνται για να τους ελέγχουν. Όπως κάνουν οι κακοί πατεράδες στα μικρα παιδιά".

• "Έχω σιχαθεί να σκέφτονται οι άλλοι και να αποφασίζουν άλλοι για μένα. Ο καθένας πρέπει να υπερασπίζεται λίγο παραπάνω την ίδια του τη ζωή. Και πρέπει να σέβεται τους υπόλοιπους".
• Αυτό είμαστε στο κάτω κάτω: σκόνη και ησυχία. Αλλά το γεγονός ότι το ξέρουμε μας τρομάζει, γι'αυτό βάζουμε πολύ θόρυβο και φασαρία στη μέση, ανάμεσα στην αρχή και το τέλος.
• ...ζούμε σε στάδια. Τίποτε δεν είναι αιώνιο. Αν κανείς το συνειδητοποιήσει, απολαμβάνει πολύ περισσότερο την κάθε στιγμή.
• Κανένας επιχειρηματίας δεν είναι τίμιος. Κανένας πολιτικός δεν είναι τίμιος. Κανείς δεν είναι τίμιος. Τι είναι η τιμιότητα;
• Ο κόσμος πάντα πιστεύει ότι ο γείτονας ζει καλύτερα. Η μαλακία είναι ότι τις περισσότερες φορές αυτό ισχύει.
• Η ζωή είναι πολύ πιο περίπλοκη από τη λογοτεχνία, αλλά και λιγότερο έντονη. Η λογοτεχνία πρέπει να προχωράει με υπερβολική ταχύτητα για να διατηρεί την ένταση. Αλλιώς θα ήταν ένα νυσταλέο και βαρετό ταξίδι.
• "Τα πάντα μπορούν να φανούν παράλογα. Ή όχι. Υπάρχουν όρια που μπορεί κανείς να υπερβεί μόνο προσωπικά. Όταν θέλεις να τα μοιραστείς με κάποιον άλλο παύουν να υπάρχουν".
• Πολλές φορές προσπαθεί κανείς να αλλάξει τη ζωή του. Να αποκτήσει περισσότερο έλεγχο, να προβλέψει κάποια πράγματα. Αλλά όχι. Είμαστε σαν εκείνα τα τρελά μυρμήγκια που τρέχουν στον κήπο και πέφτουν το ένα πάνω στο άλλο και χάνουν το δρόμο τους ξανά και ξανά.
• "Πρέπει κανείς να κρατάει το διάβολο μέσα του. Αν είσαι πολύ ευγενής σε πατάνε".
• Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον με πιέζουν. Όλο και κάτι προσπαθώ να ελέγξω αλλά είναι άσκοπο. Ποτέ δεν ελέγχω τίποτε. Και συνεχίζω ανήσυχος και αγχωμένος. Κυρίως τη νύχτα. ... Εντέλει, όπως όλοι, έχω μια μεγάλη λίστα από αντιθέσεις, προβλήματα, μίση, τραύματα και κάθε είδους μπερδέματα. Προσπαθώ να τα ξεχάσω και να ζήσω μέσα στην αγνότητα, αλλά δεν μπορώ. Κατά βάθος δεν θέλω. Το να ζεις ευτυχισμένος είναι αφέλεια. Μερικές φορές συνειδητοποιώ ότι όλα αυτά θα τα κουβαλάω πάντα μαζί μου. Είναι σαν τατουάζ που χαράζει κανείς πολύ βαθειά μέσα του και δεν μπορούν πια να σβηστούν. Είναι για πάντα εκεί.

Ο Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, τον οποίο χαρακτηρίζουν ως τον Μπουκόφσκι της Καραϊβικής, γεννήθηκε στην Κούβα το 1950. Έκανε διάφορα επαγγέλματα μέχρι να γίνει συγγραφέας, από παγωτατζής και εφημεριδοπώλης ως καθηγητής κολύμβησης και καγιάκ. Εργάστηκε επί χρόνια ως δημοσιογράφος και εκφωνητής στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Πολυμεταφρασμένος στο εξωτερικό, τα περισσότερα βιβλία του κυκλοφορούν στην Ισπανία. www.pedrojuangutierrez.com.

vicious Lamb, 25/9/2015